Changes in all bank accounts भारतीय बँकिंग क्षेत्रात नेहमीच ग्राहकांच्या हिताचे निर्णय घेतले जातात. ११ फेब्रुवारी २०२५ पासून स्टेट बँक ऑफ इंडिया (एसबीआय), पंजाब नॅशनल बँक (पीएनबी) आणि कॅनरा बँक यांसारख्या प्रमुख बँकांमध्ये चार महत्त्वपूर्ण बदल अंमलात येणार आहेत. या बदलांचा थेट परिणाम ग्राहकांवर होणार असून, त्यामुळे डिजिटल बँकिंगला चालना मिळणार आहे.
किमान शिल्लक रकमेत वाढ शहरी आणि ग्रामीण भागातील ग्राहकांसाठी किमान शिल्लक रकमेच्या मर्यादेत बदल करण्यात आला आहे. शहरी भागातील ग्राहकांना आता किमान १०,००० रुपये शिल्लक ठेवावे लागतील, तर ग्रामीण भागातील ग्राहकांना ५,००० रुपये. ही नवीन मर्यादा पाळली नाही तर दंडात्मक शुल्क आकारले जाईल. बँकांच्या आर्थिक स्थिरतेसाठी हा निर्णय घेण्यात आला आहे.
एटीएम व्यवहारांवरील मर्यादा मोफत एटीएम व्यवहारांच्या संख्येत कपात करण्यात आली आहे. महानगरांमध्ये आता केवळ तीन मोफत व्यवहार करता येतील, तर इतर शहरांमध्ये पाच मोफत व्यवहारांची मर्यादा असेल. या मर्यादेनंतर प्रत्येक अतिरिक्त व्यवहारासाठी २० रुपये शुल्क आकारले जाईल. या निर्णयामागे डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देण्याचा हेतू आहे.
चेकबुक शुल्कात वाढ चेकबुक जारी करण्याच्या शुल्कात वाढ करण्यात आली आहे. पहिली चेकबुक (२० पाने) मोफत असेल, मात्र त्यानंतरच्या प्रत्येक चेकबुकसाठी ५० रुपये शुल्क आकारले जाईल. या निर्णयामुळे ग्राहक डिजिटल पेमेंटकडे वळतील, असा विश्वास बँकांना आहे.
डिजिटल व्यवहारांवर सवलत डिजिटल पेमेंटला प्रोत्साहन देण्यासाठी बँकांनी विशेष सवलती जाहीर केल्या आहेत. यूपीआय आणि एनईएफटी व्यवहारांवर कोणतेही शुल्क आकारले जाणार नाही. आरटीजीएस व्यवहारांवर २ रुपयांची सवलत मिळेल. या निर्णयामुळे रोख रकमेऐवजी डिजिटल पेमेंटचा वापर वाढेल.
ग्राहकांवर होणारा परिणाम या बदलांचा ग्राहकांवर दोन्ही प्रकारचा – सकारात्मक आणि नकारात्मक परिणाम होणार आहे. डिजिटल व्यवहारांना प्रोत्साहन मिळणार असून, त्यामुळे बँकिंग सुरक्षित आणि सोयीस्कर होईल. मात्र, ग्रामीण भागातील ग्राहकांना किमान शिल्लक रक्कम राखणे आव्हानात्मक ठरू शकते.
सकारात्मक बदल:
- डिजिटल व्यवहारांमुळे वेळ आणि पैशांची बचत
- बँकिंग व्यवहार अधिक सुरक्षित
- फसवणुकीच्या प्रकरणांमध्ये घट
- ऑनलाइन बँकिंगमुळे २४x७ सेवा उपलब्ध
नकारात्मक बदल:
- ग्रामीण ग्राहकांवर आर्थिक ताण
- एटीएम व्यवहारांवरील अतिरिक्त शुल्क
- चेकबुक शुल्कात वाढ
ग्राहकांसाठी महत्त्वाच्या सूचना या नवीन नियमांचे पालन करण्यासाठी ग्राहकांनी पुढील गोष्टींची काळजी घ्यावी:
१. खात्यात नेहमी किमान शिल्लक रक्कम ठेवा २. शक्यतो डिजिटल पेमेंटचा वापर करा ३. एटीएम व्यवहारांचे नियोजन करा ४. मोबाइल बँकिंग अॅप डाउनलोड करा ५. ऑनलाइन व्यवहारांसाठी स्वतःला सज्ज करा
वारंवार विचारले जाणारे प्रश्न प्र.१: हे नियम सर्व बँकांना लागू होतील का? उत्तर: नाही, सध्या फक्त एसबीआय, पीएनबी आणि कॅनरा बँकेसाठी हे नियम लागू होतील.
प्र.२: किमान शिल्लक रक्कम न ठेवल्यास काय होईल? उत्तर: दंडात्मक शुल्क आकारले जाईल, जे १० ते ५० रुपयांपर्यंत असू शकते.
प्र.३: डिजिटल व्यवहार पूर्णपणे मोफत आहेत का? उत्तर: यूपीआय आणि एनईएफटी व्यवहार मोफत आहेत, मात्र आरटीजीएसवर किमान शुल्क लागू राहील.
११ फेब्रुवारी २०२५ पासून लागू होणारे हे नियम भारतीय बँकिंग क्षेत्रात मोठा बदल घडवून आणणार आहेत. या बदलांमुळे डिजिटल बँकिंगला चालना मिळेल आणि बँकिंग व्यवहार अधिक सुरक्षित होतील. ग्राहकांनी या बदलांची योग्य ती दखल घेऊन आपल्या बँकिंग सवयींमध्ये आवश्यक ते बदल करावेत. विशेषतः ग्रामीण भागातील ग्राहकांनी किमान शिल्लक रकमेची काळजी घ्यावी आणि शक्य तितके डिजिटल व्यवहार करण्याचा प्रयत्न करावा.