Big news loan waiver तेलंगणा राज्य सरकारने नुकतीच शेतकऱ्यांसाठी मोठी दिलासादायक घोषणा केली आहे. राज्यातील सुमारे 4.46 लाख शेतकऱ्यांचे कर्ज माफ करण्याचा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. या निर्णयामुळे शेतकऱ्यांच्या जीवनात मोठा आर्थिक दिलासा मिळाला असला तरी, राज्य सरकारवर मात्र ५.६ हजार कोटी रुपयांचा अतिरिक्त आर्थिक बोजा पडणार आहे.
कर्जमाफीची रूपरेषा आणि टप्पे
तेलंगणा सरकारने ऑगस्ट महिन्यात या कर्जमाफीची घोषणा केली होती. पहिल्या टप्प्यात एक लाख रुपयांपर्यंतचे कृषी कर्ज माफ करण्यात आले. या टप्प्यात ६,०९८.९३ कोटी रुपये खर्च करण्यात आले असून, ११,५०,१९३ शेतकऱ्यांना याचा लाभ मिळाला. दुसऱ्या टप्प्यात ६,१९०.०१ कोटी रुपये खर्च करण्यात आले, ज्यामुळे ६,४०,८२३ शेतकऱ्यांना मदत मिळाली. आतापर्यंत एकूण १२,१५० कोटी रुपयांहून अधिक कृषी कर्ज माफ करण्यात आले आहे.
सरकारच्या योजनेनुसार एकूण १८ हजार कोटी रुपयांचे कर्ज माफ करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. लवकरच कर्जमाफीचा चौथा टप्पा सुरू होणार असून, यातून अधिक शेतकऱ्यांना दिलासा मिळणार आहे. मात्र या टप्प्यातील नेमकी आर्थिक तरतूद अद्याप जाहीर करण्यात आलेली नाही.
तेलंगणातील शेतकरी अनेक आव्हानांचा सामना करत आहेत. पावसाची अनियमितता, शेतीसाठी लागणाऱ्या साधनांच्या किमतींमधील वाढ, बाजारभावातील अस्थिरता या समस्यांमुळे शेतकऱ्यांचे जीवन कठीण झाले आहे. कर्जमाफीमुळे तात्पुरता दिलासा मिळाला असला तरी, या मूलभूत समस्या सोडवण्यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज आहे.
निवडणुकीचा प्रभाव
या कर्जमाफीच्या निर्णयामागे निवडणुकीचा प्रभाव स्पष्टपणे दिसतो. आगामी निवडणुका लक्षात घेता, शेतकरी वर्गाला खूश करण्याचा हा प्रयत्न मानला जात आहे. शेतकऱ्यांचे मतदान निवडणुकीच्या निकालावर मोठा प्रभाव टाकू शकते, त्यामुळे सरकारने हा महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला असावा.
दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज
कर्जमाफी ही तात्पुरती उपाययोजना असली तरी, शेती क्षेत्रातील मूलभूत समस्या सोडवण्यासाठी अधिक ठोस पावले उचलण्याची गरज आहे. यामध्ये प्रामुख्याने:
१. जलसिंचन व्यवस्थेचे आधुनिकीकरण २. शेतीसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर ३. शेतमालाला योग्य बाजारभाव मिळण्याची व्यवस्था ४. शेतकऱ्यांना तांत्रिक प्रशिक्षण आणि मार्गदर्शन ५. कृषी विमा योजनांची प्रभावी अंमलबजावणी
आर्थिक परिणाम
राज्य सरकारवर ५.६ हजार कोटी रुपयांचा अतिरिक्त बोजा पडणार असल्याने, इतर विकास कामांवर याचा परिणाम होण्याची शक्यता आहे. सरकारला या खर्चाचे नियोजन काटेकोरपणे करावे लागणार आहे. तसेच, भविष्यात अशा योजना राबवताना आर्थिक शिस्त पाळणे महत्त्वाचे ठरणार आहे.
शेतकऱ्यांना या कर्जमाफीमुळे तात्पुरता दिलासा मिळाला असला तरी, त्यांच्या अपेक्षा अधिक आहेत. त्यांना शेतीसाठी आवश्यक असणारी साधने, सिंचनाची सोय, तांत्रिक मार्गदर्शन आणि बाजारपेठेची उपलब्धता या गोष्टींची गरज आहे. या मूलभूत सुविधा उपलब्ध झाल्याशिवाय शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारणार नाही.
तेलंगणा सरकारची कर्जमाफी योजना ही शेतकऱ्यांसाठी दिलासादायक असली तरी, ही केवळ तात्पुरती उपाययोजना आहे. शेतकऱ्यांच्या समस्या सोडवण्यासाठी दीर्घकालीन धोरणांची आवश्यकता आहे. सरकारने कर्जमाफीसोबतच शेती क्षेत्राच्या विकासासाठी ठोस पावले उचलली पाहिजेत. शेतकऱ्यांना स्वावलंबी बनवण्यासाठी आणि त्यांचे जीवनमान सुधारण्यासाठी एक व्यापक कृती आराखडा तयार करणे गरजेचे आहे.