gas cylinder भारतीय कुटुंबांच्या दैनंदिन जीवनात एलपीजी गॅस सिलेंडर हा अत्यंत महत्त्वाचा घटक बनला आहे. गेल्या काही महिन्यांत गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये लक्षणीय बदल झाले आहेत, ज्यामुळे सर्वसामान्य नागरिक आणि व्यावसायिकांच्या खिशावर परिणाम झाला आहे. विशेषतः मार्च 2024 पासून घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये झालेली घट ही ग्राहकांसाठी दिलासादायक बाब ठरली आहे.
घरगुती गॅस सिलेंडर दरांचे चित्र
घरगुती वापरासाठी असलेल्या 14.2 किलो एलपीजी सिलेंडरच्या किमती एप्रिल 2024 पासून स्थिर राहिल्या आहेत. विशेष म्हणजे मार्च 2024 मध्ये सरकारने घेतलेल्या महत्त्वपूर्ण निर्णयामुळे 1100 रुपयांवरून दर लक्षणीय प्रमाणात खाली आले. सध्या देशातील प्रमुख महानगरांमध्ये घरगुती गॅस सिलेंडरच्या किमती पुढीलप्रमाणे आहेत:
- दिल्ली: 803 रुपये
- मुंबई: 802.50 रुपये
- कोलकत्ता: 829 रुपये
- चेन्नई: 818.50 रुपये
उज्ज्वला योजनेचा लाभार्थींना विशेष सवलत
सरकारच्या महत्त्वाकांक्षी उज्ज्वला योजनेअंतर्गत लाभार्थींना प्रति सिलेंडर 300 रुपयांची सबसिडी देण्यात येत आहे. या योजनेमुळे गरीब कुटुंबांना स्वयंपाकघरात स्वच्छ इंधन वापरण्याची संधी मिळाली आहे. विशेषतः ग्रामीण भागातील महिलांच्या आरोग्यावर याचा सकारात्मक परिणाम झाला आहे.
व्यावसायिक गॅस सिलेंडर दरांतील चढउतार
व्यावसायिक क्षेत्रातील 19 किलो एलपीजी सिलेंडरच्या किमतींमध्ये गेल्या सहा महिन्यांत पहिल्यांदाच घट नोंदवली गेली आहे. जुलै 2024 पासून सातत्याने वाढत असलेल्या किमतींना आता विराम मिळाला आहे. प्रमुख शहरांमधील व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या नवीन किमती:
- दिल्ली: 1,804 रुपये (14.5 रुपयांची घट)
- मुंबई: 1,756 रुपये (15 रुपयांची घट)
- कोलकत्ता: 1,911 रुपये (16 रुपयांची घट)
- चेन्नई: 1,966 रुपये (14.5 रुपयांची घट)
गेल्या पाच महिन्यांतील किमतींचा आढावा
जुलै ते डिसेंबर 2024 या कालावधीत व्यावसायिक गॅस सिलेंडरच्या किमतींमध्ये लक्षणीय वाढ झाली होती:
- दिल्लीत 172.5 रुपयांची वाढ
- मुंबईत 173 रुपयांची वाढ
- कोलकत्ता आणि चेन्नईत 171 रुपयांची वाढ
डिसेंबर महिन्यात सलग पाचव्यांदा दरवाढ करण्यात आली होती, ज्यामध्ये प्रति सिलेंडर 16.50 रुपयांची वाढ करण्यात आली होती.
किमतींवर परिणाम करणारे घटक
गॅस सिलेंडरच्या किमतींवर अनेक घटक प्रभाव टाकतात:
- आंतरराष्ट्रीय बाजारातील कच्च्या तेलाचे दर
- डॉलरच्या तुलनेत रुपयाचे मूल्य
- वाहतूक खर्च
- मागणी आणि पुरवठ्यातील तफावत
- सरकारी धोरणे आणि सबसिडी
भविष्यातील संभाव्य परिणाम
गॅस सिलेंडरच्या किमतींमधील हे बदल विविध क्षेत्रांवर परिणाम करतात:
- घरगुती अर्थव्यवस्था: कुटुंबांच्या मासिक खर्चावर थेट परिणाम
- हॉटेल व्यवसाय: खाद्यपदार्थांच्या किमतींवर परिणाम
- लघुउद्योग: उत्पादन खर्चावर परिणाम
- महागाई दर: सर्वसाधारण किमतींवर परिणाम
गॅस सिलेंडरच्या किमतींमधील या बदलांमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना काही प्रमाणात दिलासा मिळाला आहे. विशेषतः घरगुती वापरकर्त्यांसाठी किमती स्थिर राहिल्या आहेत, तर व्यावसायिक वापरकर्त्यांना किमतींमधील घटीचा फायदा मिळाला आहे.
सरकारच्या उज्ज्वला योजनेमुळे गरीब कुटुंबांना स्वच्छ इंधन वापरण्याची संधी मिळत आहे. तथापि, आंतरराष्ट्रीय बाजारातील अस्थिरता आणि इतर आर्थिक घटकांमुळे भविष्यात किमतींमध्ये बदल होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. अशा परिस्थितीत सरकार आणि तेल कंपन्यांनी ग्राहकहिताचा विचार करून योग्य धोरणे राबवणे आवश्यक आहे.