Jana Dhan holders government भारतीय अर्थव्यवस्थेच्या विकासामध्ये बँकिंग क्षेत्राचा महत्त्वपूर्ण वाटा आहे. आजच्या आधुनिक युगात बँकिंग ही सेवा केवळ एक आर्थिक सुविधा नसून ती जीवनशैलीचा अविभाज्य भाग बनली आहे. तथापि, भारतासारख्या विकसनशील देशात बँकिंग सुविधांचा सर्वसामान्यांपर्यंत पोहोच न झाल्याने एक मोठी समस्या निर्माण झाली होती.
ग्रामीण भागातील आणि शहरी झोपडपट्टीतील लाखो नागरिक बँकिंग सेवांपासून वंचित होते. याच पार्श्वभूमीवर भारत सरकारने आर्थिक समावेशनासाठी एक क्रांतिकारी योजना आणली – प्रधानमंत्री जन धन योजना (PMJDY).
योजनेची सुरुवात आणि उद्दिष्टे
२८ ऑगस्ट २०१४ रोजी या योजनेची घोषणा करण्यात आली. या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील प्रत्येक कुटुंबाला बँकिंग व्यवस्थेत सामील करणे हा होता. वित्तीय सेवांमध्ये सर्वसामान्य लोकांचा सहभाग वाढवून आर्थिक सक्षमीकरण घडवणे हे या योजनेचे प्रमुख ध्येय आहे.
योजनेच्या प्रमुख उद्दिष्टांमध्ये खालील मुद्दे समाविष्ट आहेत:
- आर्थिक समावेशन: देशातील प्रत्येक कुटुंबाला बँकिंग व्यवस्थेत आणणे.
- थेट लाभ हस्तांतरण: सरकारी योजनांचे अनुदान थेट लाभार्थ्यांच्या खात्यात जमा करणे.
- आर्थिक सुरक्षा: विमा संरक्षण आणि आर्थिक सहाय्य प्रदान करणे.
- डिजिटल बँकिंग: डिजिटल माध्यमातून वित्तीय व्यवहारांना चालना देणे.
- ग्रामिण आणि शहरी गरीब जनतेचे सक्षमीकरण: बचतीची सवय लावणे आणि छोट्या व्यवसायांना प्रोत्साहन देणे.
योजनेची वैशिष्ट्ये आणि फायदे
Also Read:
माझी लाडकी बहीण योजनेसाठी नवीन अर्ज प्रक्रिया सुरू? नवीन अपडेट आली समोर Maji Ladki Bhaeen
प्रधानमंत्री जन धन योजनेच्या माध्यमातून बँक खात्यांवर विविध सुविधा देण्यात आल्या आहेत. या सुविधांमुळे केवळ खातेदारांचा फायदा होत नाही तर देशाच्या आर्थिक व्यवस्थेला स्थैर्य मिळते.
1. शून्य शिल्लकी खात्याची सुविधा:
या योजनेत खाते उघडण्यासाठी कोणतीही शिल्लक रक्कम आवश्यक नसते. ही सुविधा गरीब व आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी वरदान ठरली आहे.
2. विमा संरक्षण:
Also Read:
मोफत शिलाई मशीन योजनेची सुरुवात, गरजू महिलांसाठी सुवर्णसंधी, असा करा अर्ज Free sewing machine scheme
- अपघाती विमा: जन धन खात्यांवर एक लाख रुपयांचा अपघात विमा मोफत दिला जातो.
- जीवन विमा: ३०,००० रुपयांपर्यंतचा जीवन विमा देखील दिला जातो.
3. रुपे डेबिट कार्डची सुविधा:
या योजनेत खातेदारांना रुपे डेबिट कार्ड दिले जाते. या कार्डमुळे खातेदार एटीएममधून पैसे काढणे, खरेदीसाठी वापर आणि इतर आर्थिक व्यवहार करू शकतात.
4. ओव्हरड्राफ्ट सुविधा:
योजनेअंतर्गत खातेदारांना १०,००० रुपयांपर्यंतची ओव्हरड्राफ्ट सुविधा उपलब्ध करून दिली जाते.
5. थेट लाभ हस्तांतरण (DBT):
सरकारी योजना आणि अनुदानाची रक्कम थेट जन धन खात्यांमध्ये जमा केली जाते. यामुळे भ्रष्टाचार कमी झाला आहे.
6. डिजिटल बँकिंगला चालना:
रुपे कार्ड आणि मोबाईल बँकिंग सुविधांमुळे डिजिटल व्यवहार अधिक सुलभ झाले आहेत. ग्रामीण आणि शहरी भागातील लोकही आता डिजिटल माध्यमातून आर्थिक व्यवहार करू लागले आहेत.
योजनेत सहभागी होण्यासाठी पात्रता आणि प्रक्रिया
प्रधानमंत्री जन धन योजनेत सहभागी होण्यासाठीची प्रक्रिया सोपी आणि सुलभ ठेवण्यात आली आहे. यामुळे या योजनेचा लाभ अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचला आहे.
Also Read:
1 जानेवारी पासून सर्वात मोठे 6 बदल होणार LPG गॅस, सह हे 5 आर्थिक बदल 5 economic changes in LPG gas
पात्रता:
- कोणताही भारतीय नागरिक या योजनेत सहभागी होऊ शकतो.
- यासाठी वयाची किमान मर्यादा १० वर्षे आहे.
- ज्या व्यक्तींच्याकडे आधीपासून बँक खाते नाही त्यांना प्राधान्य दिले जाते.
आवश्यक कागदपत्रे:
- आधार कार्ड
- मतदार ओळखपत्र
- पासपोर्ट किंवा अन्य कोणतेही सरकारी ओळखपत्र कागदपत्रे
