ST bus महाराष्ट्र राज्य मार्ग परिवहन महामंडळाने (एसटी) प्रवासी भाड्यामध्ये १४.९५ टक्क्यांची वाढ जाहीर केली आहे. ही नवीन भाडेवाढ २५ जानेवारी २०२५ पासून लागू होणार आहे. या भाडेवाढीमुळे सर्वसामान्य प्रवाशांच्या खिशाला कात्री लागणार आहे. आज आपण या भाडेवाढीचा सविस्तर आढावा घेऊयात.
साधी बस सेवेपासून ते अत्याधुनिक ई-बस पर्यंत सर्वच प्रकारच्या वाहनांच्या भाड्यात वाढ करण्यात आली आहे. सध्या साध्या बससाठी प्रति टप्पा (६ किलोमीटर) ८.७० रुपये आकारले जात होते, ते आता वाढून १०.०५ रुपये झाले आहेत. प्रथम टप्प्यासाठी अपघात निधीसह ११ रुपये आकारले जातील. जलद सेवा आणि रात्र सेवेच्या बसेससाठीही हेच दर लागू राहतील.
निम आराम श्रेणीतील बसेसच्या भाड्यात देखील लक्षणीय वाढ झाली आहे. सध्याचे ११.८५ रुपये प्रति टप्पा भाडे १३.६५ रुपये झाले असून, पहिल्या टप्प्यासाठी १५ रुपये आकारले जातील. विनावातानुकूलीत शयन आसनी बसेसचेही भाडे निम आराम प्रमाणेच राहील. मात्र, विनावातानुकूलीत शयनयान बसेसचे भाडे थोडे जास्त असून ते १४.७५ रुपये प्रति टप्पा आणि पहिल्या टप्प्यासाठी १६ रुपये निश्चित करण्यात आले आहे.
वातानुकूलीत बस सेवांमध्ये शिवशाही, जनशिवनेरी, शिवनेरी आणि त्यांच्या स्लिपर आवृत्त्यांचा समावेश होतो. शिवशाही बसचे भाडे १२.३५ रुपयांवरून १४.२० रुपये प्रति टप्पा झाले आहे, तर जनशिवनेरीचे १२.९५ रुपयांवरून १४.९० रुपये झाले आहे. शिवशाही स्लिपरचे भाडे १३.३५ रुपयांवरून १५.३५ रुपये प्रति टप्पा करण्यात आले आहे.
सर्वात जास्त भाडेवाढ शिवनेरी आणि शिवनेरी स्लिपर या प्रीमियम सेवांमध्ये झाली आहे. शिवनेरी बसचे भाडे १८.५० रुपयांवरून २१.२५ रुपये प्रति टप्पा झाले असून, पहिल्या टप्प्यासाठी २३ रुपये आकारले जातील. शिवनेरी स्लिपरचे भाडे २२ रुपयांवरून २५.३५ रुपये प्रति टप्पा झाले असून, पहिल्या टप्प्यासाठी २८ रुपये निश्चित करण्यात आले आहे.
पर्यावरणपूरक ई-बस सेवांमधील ९ मीटर बसचे भाडे १२ रुपयांवरून १३.८० रुपये प्रति टप्पा झाले आहे, तर १२ मीटर ई-शिवाई/ई-बसचे भाडे १३.२० रुपयांवरून १५.१५ रुपये प्रति टप्पा करण्यात आले आहे. या दोन्ही सेवांमध्ये पहिल्या टप्प्यासाठी अनुक्रमे १५ आणि १७ रुपये आकारले जातील.
भाडेवाढीची कारणे: १. वाहन इंधनाच्या किंमतीत झालेली वाढ २. वाहन देखभाल आणि दुरुस्तीच्या खर्चात झालेली वाढ ३. कर्मचाऱ्यांच्या वेतन आणि भत्त्यांमधील वाढ ४. नवीन बसेस खरेदी आणि जुन्या बसेसच्या नूतनीकरणासाठी आवश्यक निधी ५. महामंडळाच्या आर्थिक स्थितीत सुधारणा करण्याची गरज
प्रवाशांसाठी महत्त्वाची माहिती:
- नवीन दर २५ जानेवारी २०२५ पासून लागू होतील
- सर्व भाड्यांमध्ये अपघात निधीचा १ रुपया समाविष्ट आहे
- भाडे ६ किलोमीटरच्या टप्प्यांमध्ये मोजले जाते
- विद्यार्थी, ज्येष्ठ नागरिक आणि इतर सवलतींच्या पासेसवर असलेल्या सूट योजना पूर्वीप्रमाणेच चालू राहतील
एसटी महामंडळाने या भाडेवाढीबरोबरच सेवा सुधारणेवर भर देण्याचे आश्वासन दिले आहे. यामध्ये बसेसची वेळेची अचूकता, स्वच्छता, प्रवाशांच्या सुरक्षिततेची काळजी आणि कर्मचाऱ्यांच्या वर्तणुकीत सुधारणा या बाबींचा समावेश आहे. तसेच, ऑनलाइन तिकीट बुकिंग, मोबाइल ॲप द्वारे सेवा आणि डिजिटल पेमेंट सुविधांचा विस्तार करण्यात येणार आहे.
या भाडेवाढीमुळे एसटी महामंडळाच्या उत्पन्नात वाढ होण्याची अपेक्षा आहे. हे वाढीव उत्पन्न सेवा सुधारणा, नवीन बसेस खरेदी आणि प्रवाशांना अधिक चांगल्या सुविधा देण्यासाठी वापरले जाणार आहे. तरीही, सर्वसामान्य प्रवाशांना या भाडेवाढीचा भार सहन करावा लागणार आहे.
महामंडळाने सार्वजनिक वाहतूक व्यवस्था सुरळीत ठेवण्यासाठी ही भाडेवाढ आवश्यक असल्याचे स्पष्ट केले आहे. मात्र, प्रवाशांना दर्जेदार सेवा मिळाव्यात यासाठी विशेष प्रयत्न केले जातील असेही सांगण्यात आले आहे. भविष्यात इंधन किंमती स्थिर राहिल्यास आणि महामंडळाची आर्थिक स्थिती सुधारल्यास भाड्यांमध्ये योग्य ते बदल केले जातील असेही महामंडळाने स्पष्ट केले आहे.