travel Maharashtra by ST महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाने (एसटी) नागरिकांच्या सोयीसाठी 1988 पासून एक अत्यंत महत्वाची योजना सुरू केली आहे, जी ‘आवडेल तेथे कुठेही’ प्रवास योजना म्हणून ओळखली जाते. या योजनेमुळे महाराष्ट्रातील प्रवाशांना अत्यंत किफायतशीर दरात संपूर्ण राज्यभर प्रवास करण्याची सुविधा उपलब्ध झाली आहे. या लेखात आपण या योजनेची सविस्तर माहिती जाणून घेऊया.
योजनेची ठळक वैशिष्ट्ये: महाराष्ट्र एसटी महामंडळाची ही योजना विशेषतः सर्वसामान्य नागरिकांना लक्षात ठेवून तयार करण्यात आली आहे. या योजनेंतर्गत प्रवाशांना चार किंवा सात दिवसांचे पास उपलब्ध करून दिले जातात. सर्वात महत्वाचे म्हणजे केवळ 1170 रुपयांपासून सुरू होणाऱ्या या पासद्वारे प्रवासी महाराष्ट्रातील कोणत्याही स्थळी प्रवास करू शकतात.
बस सेवांचे प्रकार: या योजनेअंतर्गत विविध प्रकारच्या बस सेवांचा समावेश करण्यात आला आहे. यामध्ये साधी सेवा, जलद सेवा, रात्र सेवा, शहरी बस सेवा, यशवंती आणि शिवशाही या प्रतिष्ठित सेवांचा समावेश आहे. प्रत्येक प्रवाशाला त्याच्या गरजेनुसार आणि आर्थिक क्षमतेनुसार योग्य ती सेवा निवडता येते.
पास प्राप्तीची प्रक्रिया: पास मिळवण्याची प्रक्रिया अत्यंत सोपी ठेवण्यात आली आहे. प्रवाशांना प्रवासाच्या दहा दिवस आधीपर्यंत पास काढता येतो. यासाठी त्यांना जवळच्या कोणत्याही बस स्थानकावर जाऊन माहिती घेता येते आणि पास काढता येतो. विशेष म्हणजे हा पास नियमित बसेसबरोबरच जादा बसेस आणि यात्रेच्या विशेष बसेसमध्येही वापरता येतो.
पासचे दर: पासचे दर प्रवाशांच्या वयोगटानुसार आणि बस सेवेच्या प्रकारानुसार ठरवले जातात:
साध्या बस सेवेसाठी:
- प्रौढ नागरिक: सात दिवसांसाठी 2040 रुपये, चार दिवसांसाठी 1170 रुपये
- मुले: सात दिवसांसाठी 1025 रुपये, चार दिवसांसाठी 585 रुपये
शिवशाही बस सेवेसाठी:
- प्रौढ नागरिक: सात दिवसांसाठी 3030 रुपये, चार दिवसांसाठी 1520 रुपये
- मुले: सात दिवसांसाठी 1520 रुपये, चार दिवसांसाठी 765 रुपये
महत्वाच्या अटी आणि नियम: या योजनेचा लाभ घेताना काही महत्वाच्या नियमांची जाणीव ठेवणे आवश्यक आहे:
- पास वैयक्तिक स्वरूपाचा असतो आणि तो हस्तांतरणीय नाही.
- पास हरवल्यास त्याऐवजी दुसरा पास दिला जात नाही किंवा पैशांचा परतावाही मिळत नाही.
- पासचा गैरवापर आढळल्यास तो जप्त केला जाईल आणि संबंधित व्यक्तीवर कारवाई केली जाईल.
- आंतरराज्य मार्गांवर केवळ महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाच्या बसेसपुरताच हा पास वैध असतो.
योजनेचे फायदे:
- आर्थिक फायदा: एका ठराविक रकमेत अमर्याद प्रवासाची सुविधा
- सोयीस्कर: कोणत्याही स्थानकावरून पास काढता येतो
- लवचिकता: विविध प्रकारच्या बस सेवांमध्ये वापरता येतो
- विश्वसनीयता: राज्य परिवहन महामंडळाची सेवा असल्याने सुरक्षित प्रवास
या योजनेचे सामाजिक महत्व: ‘आवडेल तेथे कुठेही’ ही योजना केवळ एक प्रवास सुविधा नाही तर ती महाराष्ट्रातील सामाजिक एकात्मतेचे एक महत्वाचे साधन आहे. या योजनेमुळे विद्यार्थी, व्यावसायिक, पर्यटक आणि सर्वसामान्य नागरिकांना राज्यभर सहज प्रवास करणे शक्य झाले आहे. यामुळे शैक्षणिक, सांस्कृतिक आणि आर्थिक देवाणघेवाण वाढीस लागली आहे.
महाराष्ट्र राज्य परिवहन महामंडळाची ‘आवडेल तेथे कुठेही’ प्रवास योजना ही एक अत्यंत महत्वाची आणि उपयुक्त योजना आहे. या योजनेमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना परवडणाऱ्या दरात संपूर्ण महाराष्ट्रभर प्रवास करणे शक्य झाले आहे. योजनेची सोपी प्रक्रिया, विविध बस सेवांचा समावेश आणि किफायतशीर दर यामुळे ही योजना प्रवाशांसाठी खरोखरच वरदान ठरली आहे.